Nekada moderna destinacija za ski vikend i izlaske, grad Pjetrakamela u centralnoj Italiji na Apeninima sada je u velikoj meri opustošen i suočen sa rizikom od društvenog sloma. SVe to zbog globalnog zagrevanja.

Mnoge kamene kuće koje su tamo izgrađene u proteklih pet vekova su prazne, delom zbog dva zemljotresa koja su pogodila region u poslednjih 15 godina.

Korno Grande, najviši vrh na Apeninima i drugi po visini u Italiji van Alpa, uzdiže se iznad ovog mesta sa svojih 2.912 metara, pored Korno Pikola (2.655 m), drugog vrha masiva Gran Saso.

U međuvremenu, glečer Kalderone nalazi se ispod Korno Grandea dok se njegov led topi i pretvara u vodu. U proleće su česte lavine. Hiljadu metara nizvodno česte su bujice. Stanovnici se bave problemima koji se često javljaju u planinskim predelima, kao što su grmljavine i potoci koji izazivaju pukotine na gradskim putevima.

Sa svojim ekstremnim vremenskim obrascima, globalno zagrevanje dodatno komplikuje život u ovoj planinskoj zajednici, koja je već pretrpela zemljotrese koji su pogodili L'Akvilu 2009. i Amatriče 2016-2017.

Nekada popularna destinacija

Pjatrakamela je nekada bila moderna turistička destinacija zimi i leti, sa tri noćna kluba i piano barom: meste gde se okupljao džet-set i glumci koji su koji su obeležili zlatno doba italijanske kinematografije.

Izvor: EPA-EFE/LUDOVIC MARIN

Osim kuća uništenih u zemljotresima, malo se toga promenilo: lokalna benzinska pumpa i dalje ima stare cene.

Okolna priroda se, međutim, brzo menja. Glečer Gran Saso, jedan od najjužnijih u Evropi, izgubio je status. Između 1999. i 2000. godine glečer se razdvojio na dva manja dela, i prema naučnoj terminologiji postao "glečeri".

Ovaj process dogodio se kako se skijaška sezona skraćivala. Stariji stanovnici sećaju se da se na Prati di Tivo moglo skijati od novembra do maja; još duže na glečeru. Sada prve snežne padavine često dolaze posle Nove godine.

"U poslednjih pet do 10 godina, snežne padavine su bile retke tokom zime, ali veoma česte u aprilu i maju", kaže Masimo Peći, stručnjak italijanskog glaciološkog komiteta za Kalderone.

Peći, koji je takođe univerzitetski profesor glaciologije i nivologije, objašnjava da je situacija slična u mnogim od skoro 4.000 italijanskih planinskih opština.

Lokalne žičare više ne rade tokom zimske sezone, uprkos nedavnoj nabavci sistema za veštačko osnežavanje.

Tako zimi i u proleće turisti dolaze samo zbog ski-planinarstva, težeg sporta rezervisanog samo za potvrđene skijaše jer zahteva naporne uspone. To znači manje turista i manje prihoda za lokalno stanovništvo.

"Nestaćemo za 20 do 25 godina"

Sa manje turista, lokalno stanovništvo je tražilo posao negde drugde i broj meštana je počeo da opada. Sve ovo umanjuje poreske prihode za opštinu, koja se bori da priušti aktivnosti održavanja kako bi skijalište nastavilo da radi.

"Planine zahtevaju stalnu pažnju. Bez održavanja i praćenja, lavine su neizbežno verovatnije. Priroda preuzima vlast", kaže Peći.

Dok ljudi napuštaju Pjetrakamelu, priroda ispunjava prazninu. Populacija vukova je u porastu, privučena jelenom i divljim svinjama, koji često prelaze puteve.

Povratak divljih životinja direktno je povezan sa padom populacije Pjetracamele. U okolini više nema škola, "mladi" su u 40-im i 50-im godinama. Intermesoli, zaselak Pietracamela, nedavno je proslavio dolazak prvo dvoje dece u skoro dve decenije.

Izvor: EPA-EFE/JAVIER MARTIN

"Ako se stvari nastave ovako, Pjetracamela će nestati. Nestaćemo za 20 do 25 godina. Ovde više niko neće živeti", kaže Linda Montauti, vlasnica jednog od dva preostala restorana u selu.

Prema zvaničnim podacima, broj stanovnika u selu je sa 1.389 stanovnika 1951. godine pao na 310 u 2002. Dvadeset godina kasnije ostalo ih je samo 222.

Ali meštani ističu da su ovi brojevi samo teoretski.

Između ostalih podsticaja, vlada regiona Abruco nudi 2.500 evra za svako novo domaćinstvo koje se preseli u planinska sela sa manje od 3.000 stanovnika. Prema rečima meštana, realnija cifra za stalno stanovništvo u selu je oko 25 do 30 ljudi.

Lindin otac, bivši gradonačelnik u opštini, kaže da politika takođe može biti prepreka. Kako se broj stanovnika smanjuje, nacionalni političari imaju tendenciju da posvećuju manje pažnje potrebama depopulacijskih područja.

Previsoke temperature

Ovog leta, mesto beleži alarmantan trend: odmarališta beleže rekordne temperature. Mesto na oko 2.500 metra nadmorske visine, sredinom jula 2023. zabeležilo je 22,3 stepeni. U dolini, temperature su se popele na 36 stepeni.

Da bi privukla više posetilaca tokom proleća i jeseni, opštinska uprava je takođe tražila odobrenje za postavljanje žičare koji povezuje Pjetracamelu sa susednim gradom Fano Adriano.

"Želeli bismo da proširimo turistički tok na nekoliko meseci. Letnji turizam je dinamičan, ali nedovoljan da omogući funkcionisanje svih postojećih objekata", kaže Salvatore Florimbi, gradski odbornik Pietracamele.

Sa Korno Grandea (2.912 metara), tokom vedrih dana, moguće je videti obe italijanske obale, Jadransko i Tirensko more. Pod povoljnim vremenskim uslovima, fotografije tog područja su svakako vredne deljenja na društvenim mrežama.

Za sada, međutim, mladi u regionu nisu zainteresovani.

Meštani ne odustaju od mesta

U međuvremenu, rekonstrukcija nakon zemljotresa se nastavlja, iako su vlasnici drugih kuća izgubili naviku da se vraćaju u Pjetrakamelu, delom zbog straha od novih potresa.

Meštani, međutim, ne odustaju. Tokom proteklih 15 godina, Paskuale Ianeti, istorijski vodič za region, otvorio je nove rute za penjanje sa kolegama, dok javne vlasti rade na planovima za dodavanje sela mreže staza za pešačenje.

Pjetracamela takođe razmišlja o korišćenju privremenih domova za žrtve zemljotresa, koji se postepeno napuštaju, možda ih nudeći kao rezidencije za umetnike.

Izvor: EPA-EFE/DOMINIC STEINMANN

Grad, koji je već deo mreže najlepših italijanskih sela, poznat je i po tome što je bio rodno mesto umetnika Gvida Montautija. Istorijski turizam mogao bi da bude deo plana ponovnog rođenja, nadaju se meštani.

Sa globalnim zagrevanjem, mogu se pojaviti i nove mogućnosti.

"Toplotni talasi će se još više povećati u gradovima, tako da može doći do migracije u hladnija područja tokom letnjih meseci", sugeriše Vanda Bonardo, stručnjak iz ekološkog udruženja Legambiente.

Zaista, temperature u Pjetracameli su blaže nego u najbližem gradu, Teramu. U poslednjoj nedelji jula tamo je temperatura u proseku bila niža za pet stepeni. Voda je takođe široko dostupna za sada, iako to ne treba uzimati zdravo za gotovo.

(EURACTIV.rs)